Het Rijk verliest zijn grip op de NS. Het nieuwe contract met de NS stelt tot 2008 geen prestatie-eisen, maar geeft de NS juist vrije hand om ondermaats te presteren. De bewering dat de staat meer zeggenschap krijgt over de NS is dan ook misleidend. Staatssecretaris Schultz toont zich een kille saneerder van het spoor. De reiziger betaalt het gelach.
Dat blijkt uit de concessie aan de NS, die vandaag door het kabinet is vastgesteld. In plaats van de grip op de NS te versterken, laat staatssecretaris Schultz (Verkeer) de teugels vieren. Ze geeft monopolist NS de vrije hand, en weigert reizigersbelangen vast te leggen in de concessie. De NS wordt tot 2008 niet afgerekend op prestaties, zoals op tijd rijden met schone en veilige treinen. Volstaan wordt met het opstellen van een “vervoerplan”. Ook na 2008 zijn de eisen aan de NS minimaal.
Daarmee is de bewering van Schultz dat zij meer grip zal krijgen op de NS misleidend. Het ongekeerde blijkt uit de concessie. Zo wordt het voor de NS makkelijker om zelfstandig stations te sluiten. Ook wordt nagelaten prestatie-eisen als punctualiteit en zitplaatsgarantie in de concessie vast te leggen. Tussen de grote steden neemt Schultz genoegen met twee treinen per uur, waar dat nu nog minimaal het dubbele is. Buiten de grote steden is spoorvervoer niet langer gegarandeerd. Wanneer de NS zegt te zullen voldoen aan deze minimale voorwaarden, kan zij niets anders dan het vervoerplan goedkeuren.
Ook zullen de prijzen van de treinkaartjes fors stijgen, omdat het kabinet de eigen investeringen wil terugverdienen aan de reiziger. Daar staat een slechter product tegenover. Schultz doet er alles aan om iedereen de auto in te jagen. Zij vleit zich aan de voeten van de NS, maar toont zich doof voor de kritiek van het reizigersoverleg LOCOV.
GroenLinks wil een radicaal andere koers voor het spoor. De overheid moet juist kiezen voor het belang van de reiziger en de NS hierop keihard afrekenen. Duidelijke eisen aan punctualiteit en kwaliteit. Een bonus bij goed gedrag, geld terug voor de reiziger bij ondermaats presteren. Pas dan wordt de NS uitgedaagd een goed product te leveren voor een redelijke prijs. Daarnaast moet de staat vastleggen dat ook de steden in de regio, zoals Groningen, Enschede en Vlissingen goed bereikbaar blijven, net als de VINEX-wijken. Het is natuurlijk van de zotte dat dit kabinet wel bijna 3 miljard investeert in één magneetzweefbaan, maar bezuinigt op het reguliere spoor in de rest van Nederland.
Wijnand Duyvendak